Επιστροφή στη Ρενς: η κληρονομικότητα της κοινωνικής τάξης

 

Όταν διάβασα, λίγους μήνες πριν, τη συνέντευξη του Didier Eribon στο ''Βήμα'' ήξερα πως θα λάτρευα το βιβλίο του  ''Επιστροφή στη Ρενς'' από τις εκδόσεις Νήσος. Δεν έπεσα έξω.

Αλλά τώρα θέλω να σου πω γιατί θα αρέσει και σε σένα, ειδικότερα αν σε προβληματίζουν οι οικογενειακοί δεσμοί - θηλιές, οι κοινωνικές τάξεις, η gay ταυτότητα,  η ανισότητα, για το πως στο καλό καταλήγει ένας άνθρωπος με άδεια τσέπη να ψηφίζει δεξιά. Η Γαλλία και ειδικότερα η επαρχιακή καταγωγή του, ήδη από τις πρώτες σελίδες, καταλήγει μια αδιάφορη λεπτομέρεια, μιας και θα έβαζες το χέρι σου στη φωτιά πως   η χώρα για την οποία μιλάει δεν είναι άλλη από την Ελλάδα.

Ο συγγραφέας λοιπόν επιστρέφει μετά από τριάντα χρόνια και με αφορμή τον θάνατο του πατέρα του, στη γενέτειρα του, τη Ρενς. Έχοντας κόψει κάθε δεσμό με τους γονείς και τα αδέρφια  του, στην προσπάθεια του να ξεφύγει από το παρελθόν  του και να ζήσει ελεύθερος, η επιστροφή αυτή τον σοκάρει. 

Κρατώντας στα χέρια φωτογραφίες του οικογενειακού του άλμπουμ και με την έντονη  προσωπική του ιστορία να αλατίζει την αφήγηση,  προβαίνει σε μια άκρως ενδιαφέρουσα και  διαφωτιστική ανάλυση των αιτιών που τα λαϊκά στρώματα εγκατέλειψαν την αριστερά - αν και προσωπικά μου έλειψε στο τέλος, έστω μια πρόταση που να έγραφε ξεκάθαρα ότι ''παρόλα αυτά η ψήφος στη δεξιά εξακολουθεί να είναι ιδεολογική και κοινωνική αυτοκτονία'', της πλάνης που κρύβει το "χιτάκι" της εποχής ''αν θες μπορείς άνετα να εξελιχθείς και να κάνεις  ό,τι ονειρεύεσαι'' και του εσωτερικού αδιάκοπου πολέμου που γεννιέται στα σωθικά κάποιου όταν τελικά τα καταφέρνει, αφήνοντας πίσω όσους αγαπάει  για να επιβιώσει.

''Αυτό που προσωπικά μου φαίνεται αδιαμφισβήτητο είναι ότι αυτή η έλλειψη συναίσθησης πως ανήκει κανείς σε μια τάξη αποτελεί χαρακτηριστικό των γόνων των αστών. Τα μέλη της κυρίαρχης τάξης δεν αντιλαμβάνονται ότι βρίσκονται σ' έναν ιδιαίτερο, καθορισμένο κόσμο (όπως ακριβώς ένας λευκός δεν έχει επίγνωση ότι είναι λευκός, και ένας ετεροφυλόφιλος ότι είναι ετεροφυλόφιλος). Υπό αυτό το πρίσμα, η παρατήρηση του Αρόν αποκαλύπτει αυτό που πραγματικά είναι: η αφελής ομολογία ενός προνομιούχου που νομίζει ότι γράφει κοινωνιολογία, ενώ απλώς περιγράφει την κοινωνική του θέση.''

Ένα αυτοβιογραφικό  ή καλύτερα ένα κοινωνικοπολιτικό δοκίμιο που με τη συμπερίληψη της ζωής  του συγγραφέα φτάνει μεθοδικά στο μεδούλι του ύπουλου τρόπου όπου το πολιτικό γίνεται κοινωνικό και στην συνέχεια προσωπικό, αφήνοντας μας με τη ψευδαίσθηση της ''επιλογής μας''  και της πλασματικότητας των ίσων ευκαιριών, απομακρύνοντας μας από όσους σε άλλες περιπτώσεις , θα αποτελούσαν ανεξάντλητη πηγή αγάπης και ασφάλειας.